რევოლუცია ირანის შიიტურ სამღვდელოებაში: აიათოლა შარიათმადარის ჩამოქვეითება
DOI:
https://doi.org/10.32859/neg/17/431-453საკვანძო სიტყვები:
შარიათმადარი, ხომეინი, შიიტური სამღვდელოება, ველაიათ-ე ფაყიჰი, ირანის რევოლუციაანოტაცია
აიათოლა სეიედ მოჰამად ქაზემ შარიათმადარი (1906-1986 წწ.) 1979 წლის ირანის რევოლუციის ერთ-ერთი წამყვანი ფიგურა იყო. ამასთანავე, იგი იყო ერთ-ერთი გამორჩეული მაღალი რანგის სასულიერო პირი, რომელსაც რევოლუციის წინამძღოლისგან, აიათოლა რუჰოლაჰ ხომეინისგან, განსხვავებული პოლიტიკური ხედვა ჰქონდა. შარიათმადარი ტრადიციონალისტი შიიტი სასულიერო პირი იყო და, შესაბამისად, ხომეინის ველაიათ-ე ფაყიჰის (ისლამური სამართალმცოდნის მმართველობა) იდეას არ იზიარებდა.
შარიათმადარის სერიოზული პოლიტიკური გავლენა ჰქონდა, განსაკუთრებით თავის მშობლიურ თავრიზში, ხოლო ისლამური სახალხო რესპუბლიკური პარტია (ისრპ), რომელიც მასთან იყო დაკავშირებული, რევოლუციის მონაწილე ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პარტია იყო. ეს პარტია აღსანიშნავია იმითაც, რომ რევოლუციის პერიოდში არახომეინისტური ისლამისტური პარტიები იშვიათობა იყო.
თუმცა შარიათმადარისნაირი ფიგურა ახალი ხელისუფლებისთვის გამოწვევა იყო. 1982 წელს იგი დაადანაშაულეს სახელმწიფო გადატრიალების მოწყობის მცდელობაში და პოლიტიკური არენიდან განდევნეს. იგი ოთხი წლის შემდეგ, 80 წლის ასაკში, შინა პატიმრობაში გარდაიცვალა.
გარდა ამისა, შარიათმადარის დიდი აიათოლას ტიტულიც ჩამოართვეს, რაც ხომეინის კიდევ ერთი რევოლუციის ნიშანი იყო, ამჯერად უკვე ირანულ შიიტურ სამღვდელოებაში. შარიათმადარის ჩამოქვეითებამ აჩვენა, რომ ახალი ხანა დაიწყო ირანის შიიტურ სამღვდელოებაში, რომელშიც სასულიერო პირთა რანგების მინიჭება თუ ჩამორთმევა უკვე ისლამური რესპუბლიკის მიერ ხდება.
