ებრაული კულტურის ოქროს ხანა

ანოტაცია

შუა საუკუნეებში, როდესაც მუსლიმური ესპანეთის პოლიტიკური ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა ჯერ სევილია, ხოლო მოგვიანებით კორდოვა, ესპანეთში ისლამური სახელმწიფოსთვის დამახასიათებელი ცხოვრების წესი და ინსტიტუტები შეიქმნა. მაღალგანვითარებული ქვეყნის შესაფერისმა მუსლიმური ესპანეთის ცხოვრების სტილმა და ებრაელების წარმატებულმა ადაპტაციამ გაარაბიზებულ ესპანეთში ებრაული კულტურისა და ლიტერატურის აყვავება გამოიწვია, რაც VIII - XII  საუკუნეებს მოიცავს. „ოქროს ხანად“ წოდებული პერიოდის ებრაული ლიტერატურა არაბულის დიდ ზეგავლენას განიცდიდა და გამოირჩეოდა თემატური და ჟანრობრივი მრავალფეროვნებით.  ანდალუსიურ პოეზიაში ფართოდ არის წარმოდგენილი სატრფიალო ლირიკა. ანდალუსიელი პოეტების საყვარელი თემებია, ასევე, მეგობრობის, ღვინისა და ლხინის მოტივები, რომლებსაც ლექსებს უძღვნიან როგორც არაბი, ისე ებრაელი პოეტები.

XI საუკუნის ბოლოს ანდალუსიაში საბოლოოდ ჩამოყალიბდა ებრაული საერო პოეზიის ჟანრული და სტილისტური თავისებურებები. ებრაული პოეზიის აყვავების ხანაში ტრადიციულ აღმოსავლურ არაბულ ჟანრებთან ერთად  ჩაისახა ახალი, არსებულ რეალობას მორგებული, ინოვაციური ჟანრები და თემები, რომლებიც ებრაელი პოეტების განწყობას, გრძნობებსა და განცდებს საკმაოდ ხატოვნად გადმოსცემდნენ. აქტუალური ხდება ისეთი თემები, როგორებიცაა სამშობლო და მასთან მიკუთვნებულობის საკითხი, „ელეგია ქალაქებისთვის“ ან ლტოლვა („ჰანინი“). სამშობლოსკენ  ლტოლვა ყველაზე გავრცელებულ თემად ითვლებოდა ანდალუსიურ პოეზიაში. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სიახლე იყო ისიც, რომ ებრაელმა პოეტებმა  ტრადიციულ ლიტურგიკულ პოეზიასთან ერთად დაიწყეს საერო ლექსების წერაც.

სტატიაში წარმოდგენილი არიან ებრაული კულტურის ანდალუსიური ოქროს ხანის პოეტები (იეჰუდა ჰალევი, შელომო იბნ გებიროლი, მოშე იბნ ეზრა, იეჰუდა ალხარიზი, შამუელ ჰანაგიდი და სხვები), აღნიშნულია მათი დამსახურება და შემოქმედებითი თავისებურებები და განხილულია ამ პერიოდისთვის დამახასიათებელი ინოვაციური ჟანრები და თემები.